18.05.2023 r. w Zespole Szkół Ponadpodstawowych Nr 5 im. Józefa Piłsudskiego w Zamościu obchodzono Dzień Kadeta. Z tej okazji w świetlicy szkolnej przygotowano symboliczną uroczystość poprzedzającą święto 21.05.2023 r. W Dniu Kadeta uczestniczyli kadeci klas mundurowych, poczet sztandarowy, dyrekcja oraz nauczyciele.
Kadetki klasy 2 LW (Odział Przygotowania Wojskowego) – Weronika Kuźniarska i Wiktoria Teterycz odczytały rys historyczny na temat Szkoły Rycerskiej i Dnia Kadeta. Z kolei Kamil Borys – uczeń klasy 3 TM - zagrał na trąbce trzy utwory muzyczne o charakterze patriotycznym (sygnał Wojska Polskiego, „Piechota”, „Deszcz jesienny”). Dyrektor szkoły – p. Antoni Turzyniecki wygłosił okolicznościowe przemówienie skierowane do kadetów i kadetek klas mundurowych.
Uroczystość przygotowali: p. Aneta Słupczyńska – tekst i choreografia, p. Sylwia Olejko i p. Dorota Szewczuk – scenografia, p. Leszek Wróbel – obsługa techniczna, p. Tomasz Uchymiak – poczet sztandarowy.
„Pamiętaj, żeś miał honor być kadetem” - słowa te wypowiedział książę Adam Kazimierz Czartoryski - pierwszy komendant Akademii Szlacheckiego Korpusu Kadetów. Szkoła potocznie zwana Szkołą Rycerską została założona przez ostatniego króla Rzeczpospolitej Obojga Narodów, Stanisława Augusta Poniatowskiego 15 marca 1765 r. w Warszawie. Nadano jej oficjalną nazwę: Akademii Szlacheckiego Korpusu Kadetów Jego Królewskiej Mości I Rzeczpospolitej Polskiej, czyli Szkoły Rycerskiej. Król udostępnił na potrzeby szkoły Pałac Kazimierzowski w Warszawie i sam stanął na czele Korpusu Kadetów placówki.
Podstawą funkcjonowania Szkoły Rycerskiej były wpłaty z dóbr królewskich, zaś jej cele wychowawcze określił książę Adam Kazimierz Czartoryski, który w mowie do uczniów, wygłoszonej w 1766 r., akcentował katastrofalny stan ojczyzny oraz rolę, jaką mają odegrać w odbudowie jej świetności wychowankowie uczelni. Program szkoły przewidywał nabycie ogólnego wykształcenia w ciągu trzech lub pięciu lat nauki. Następne dwa lata miały być przeznaczone na przyswajanie tajników zawodu wojskowego oraz specyfiki pracy urzędnika służby cywilnej. W całym cyklu dydaktycznym olbrzymią wagę przykładano do sprawnego posługiwania się językami obcymi, natomiast uzupełnieniem całości miały być zajęcia fechtunku (nauka władania bronią białą, jazdy konnej, tańców). Uczniowie Szkoły Rycerskiej nosili mundury oraz podlegali surowej dyscyplinie wojskowej, która przejawiała się m.in. w ściśle określonym porządku dnia.
Według księcia Czartoryskiego ideałem absolwenta był młody człowiek, który: „powinien Ojczyznę swoją kochać, a jej dobro nade wszystko i sposobić się do tego, aby mógł poświęcić się na jej usługi, powinien być cnotliwy, pełen uszanowania dla zwierzchności, dobroczynności i afektu dla równych, względu dla niższych”. Kształcić się w niej miały dzieci uboższej szlachty, a cały koszt ponosiło państwo.
Twórcom Szkoły Rycerskiej przyświecał również cel: dostarczyć krajowi światłych obywateli potrzebnych do przebudowy politycznej i społecznej państwa. „Kogo los urodzenia i fortuny wytknął do czynnych obywatelskich obowiązków - pisał książę Adam Kazimierz Czartoryski - ten starać się powinien o wydoskonalenie w tych wiadomościach:
- aplikować się będą w historii – bo przykłady wzięte z dziejów starożytności i narodów uczyć go będą jak o swoich rodzi,
- do prawa natury i narodów - bo te światła mu dodadzą w owym czasie, w którym mu przyjdzie albo będzie ojczyste poprawić ustawy, albo nowe wyroczyć,
- do krasomówstwa – żeby mógł obywatelów przeświadczyć umysły, skłonne od złego odprowadzić,
- do matematyki – bo bystry rozsądek,
- do geometrii – koniecznie potrzebnej do służby wojskowej”.
Szkoła Rycerska została zamknięta po upadku insurekcji kościuszkowskiej. Z jej murów wyszli znakomici absolwenci, którzy zapisali się w historii Polski między innymi: Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Jakub Jasiński i Karol Kniaziewicz.
Po odzyskaniu niepodległości odtworzono szkoły kadetów. Były ich trzy. Jako pierwszy utworzono 31 października 1918 r. Korpus Kadetów nr 1 w Łobzach koło Krakowa, który został przeniesiony do Lwowa. Drugi Korpus Kadetów Nr 2 został utworzony 28 września 1919 r. w Modlinie. I to one wzięły udział w III powstaniu śląskim w 1921 r.
Święto obchodzone 21 maja, zostało ustanowione w 1930 r. decyzją marszałka Józefa Piłsudskiego by uhonorować najmłodszych żołnierzy RP i uczcić tych, którzy polegli bohaterską śmiercią w walkach pod Górą Św. Anny, Lechynią, Zębowicami i Gogolinem.
Na podstawie obowiązujących aktów prawnych dotyczących obronności i bezpieczeństwa tytuł kadeta uzyskują bez szczególnego nadania m. in. żołnierze kształceni na podoficera. Jednak to na podstawie decyzji nr 432 /MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia świąt wojskowych oraz sposobu ich obchodzenia w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - 21 maja ustanowiony został Dniem Kadeta, czyli szczególnym świętem środowisk skupiających studentów oraz słuchaczy uczelni i szkół wojskowych.
BYĆ KADETEM, WEDŁUG ZAŁOŻEŃ SZKOŁY RYCERSKIEJ, TO PRZYGOTOWAĆ SIĘ DO SŁUŻBY WOJSKOWEJ I CYWILNYCH ZADAŃ PUBLICZNYCH. Zgodnie z tą myślą wszystkim kadetkom i kadetom pełniącym służbę kandydacką w klasach wojskowych w naszej szkole, czyli Zespole Szkół Ponadpodstawowych Nr 5 im. Józefa Piłsudskiego w Zamościu składamy najserdeczniejsze z serdecznych i najszczersze ze szczerych życzenia.
A.S.
BILBIOGRAFIA:
https://sapsp.pl/index.php/pl_pl/aktualnosci-3/1806-21-maja-dzien-kadeta
http://16lo.tarman.pl/?p=64857
https://muzhp.pl/pl/e/1913/powolanie-do-zycia-szkoly-rycerskiej
http://korpuskadetow.com/historia-szkoly
